Erfgoedkrant

ALKEN BILZEN BORGLOON GINGELOM HEERS HOESELT KORTESSEM NIEUWERKERKEN RIEMST SINT-TRUIDEN VOEREN WELLEN KRANT APRIL 2024 JAARGANG 12, NUMMER 1 EDITORIAAL Met Erfgoeddag op 21 april 2024 in het vooruitzicht brengt deze Erfgoedkrant weer volop informatie over wat er beweegt, gebeurt of gebeurd is én gepland wordt in de culturele erfgoedsector in Haspengouw. Heemkundekringen steken de koppen bij elkaar, projecten zien het licht, onderzoeken onthullen boeiende informatie, en vooral: gedreven mensen werken samen om een breed publiek deelgenoot te maken van hun passie, het cultureel erfgoed van Haspengouw. Geniet van hun verhalen en projecten. Veel leesplezier! Het hele programma van Erfgoeddag, expo’s, wandelingen, lezingen en workshops, ontdek je in de uitneembare middenkatern. We hopen je die dag te ontmoeten! Team Erfgoed Haspengouw RIEMST / Marcel Daerden Van broekzak naar kringloopwinkelding ‘Ontmoetingen rond erfgoed, een ontdekkingsreis waarvan we niet weten waar we gaan landen.’ BORGLOON / 800 jaar Christina Mirabilis De hele(nde) werking van Christina Mirabilis In de voetsporen van Christina kom je voorbij bijzondere plekken uit haar levensverhaal. VRAAG SUBSIDIE AAN! erfgoedhaspengouw.be Zoek je financiële steun voor je project? ■ Begeleiding op maat ■ Twee indienrondes: februari en oktober ■ Externe jury ■ Aanvragen tot 2 000 euro ■ Duidelijk reglement IN GESPREK MET ... SINT-TRUIDEN DE GRAFSTEEN VAN WIRIC VAN STAEPEL HEERS EHBD EERSTE HULP BIJ DIGITALISEREN VOEREN Erfgoed en natuur... HOESELT EN BILZEN / Heemkringen Gewenst: nauw contact Heemkringen uit Bilzen en Hoeselt overleggen over de nakende fusie. GINGELOM / Kerkenbeleidsplan Het Haspengouws kerkenlandschap is in beweging. NIEUWERKERKEN / Rombout Nijssen Rijksarchivaris Rombout Nijssen droomt van een dagelijkse historische ‘postcast’. ALKEN / Jos Boiten ‘Je bent gek dat je het doet, maar ja, ik moét het doen.’ KORTESSEM / Met de steun van... • Heemkundige Kring Kortessem • Dialectkoor Bizou • Fotogroep Kortessem ONZE STEUN EN TOEVERLAAT, ONZE VRIJWILLIGERS THE BEST OF ... WELLEN / Openluchtspektakel TONGEREN VERENIGING IN DE KIJKER Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Tongeren 1 WELLENSE BOKKENRIJDERS komen na 250 jaar weer tot leven PROGRAMMA ERFGOEDDAG HASPENGOUW UITNEEMBARE BIJLAGE

2 ERFGOEDKRANT HASPENGOUW I APRIL 2024 De werkgroep bereidt ondertussen, in overleg met twee professionele kunstenaars, een nieuwe kunstinstallatie voor die deze zomer te bezichtigen zal zijn. Een andere werkgroep heeft zich geëngageerd voor het uitstippelen van een meerdaags pelgrimspad doorheen Haspengouw. Het pad zal bestaan uit vijf dagetappes en wordt voorzien van een brochure en bewegwijzering. Het pad start in SintTruiden, loopt over Brustem naar Wellen en Borgloon en via Zepperen terug naar Sint-Truiden. Tijdens de tocht stap je als het ware in de voetsporen van Christina en kom je voorbij bijzondere plekken uit haar levensverhaal. Aan de hand van de brochure leer je Christina beter kennen en leg je haar leven naast het jouwe. Je vertraagt en komt tot rust in het glooiende Haspengouwse landschap. En dat niet alleen. De tocht leidt langs een heleboel mooie erfgoedplekken in Haspengouw. Ook daar is aandacht voor in de brochure. Zo is er bijvoorbeeld de Odiliabron dicht bij het klooster Mariënlof in Kerniel. Rob Vandueren herinnert zich dat zijn schoonvader vertelde over de vele mensen die vanuit Duitsland, Wallonië,… afzakten naar de bron om daar hun ogen te wassen. De pelgrim krijgt op deze plek dan ook de suggestie om deze traditie op een hedendaagse manier te herhalen en te ervaren. Iets wat bijzonder aanspreekt in het verhaal van Christina is haar mentale kwetsbaarheid. Vandaar is er speciale aandacht voor mensen en hun mentale kwetsbaarheid in het project. Er zijn doorheen het project goede contacten uitgebouwd met psychiatrisch ziekenhuis Asster. Zij gaven toestemming om het pad over hun site te laten lopen en het Christinaproject wordt gesteund in hun werking. Wat bij Rob Vandueren in 2020 startte als een sprankje verwondering en nieuwsgierigheid na het horen van een lied van Nick Cave over Christina de Wonderbare, is vier jaar later uitgegroeid tot een behoorlijk ambitieus project over de grenzen van Borgloon heen, met resonantie tot over de landsgrenzen heen: ‘Christina Mirabilis’. Het project kreeg in 2022 subsidies via het subsidiereglement bovenlokale cultuurprojecten en kan ondertussen rekenen op meer dan dertig geëngageerde vrijwilligers in verschillende werkgroepen. Een van die werkgroepen is verantwoordelijk voor ‘de kluis’. Christina zou enkele jaren in de nabijheid van kluizenares Jutta verbleven hebben in Borgloon. De ruimte aan de Sint-Odulphuskerk, die nu als ‘kluis’ van Christina wordt aangeduid, refereert hiernaar. De kluis werd ter gelegenheid van Erfgoeddag 2023 geopend. Blikvangers zijn twee kunstwerken van kunstenaars uit de werkgroep, geïnspireerd op het leven van Christina. Binnenkort worden deze werken afgebroken en gaat de kluis even dicht. Het pad is dus niet het zoveelste wandelpad waarvan je kan genieten in onze mooie streek. Het is een pelgrimspad. Pelgrimeren is niet zomaar wandelen. Het is heel bewust op weg gaan met jezelf. Jezelf in de ogen durven kijken, de natuur heel intens ervaren en op een andere manier naar je omgeving kijken. Om dit gevoel te versterken word je als pelgrim op weg gezonden en krijg je een stempelkaart mee. Zo kan je op verschillende plaatsen langs het pad een stempel krijgen om aan het einde iets te ontvangen voor het vervolmaken van het hele pelgrimspad. De werkgroep is daarnaast nog bezig met het introduceren van het begrip ‘pelgrimsgastvrijheid’ in de gemeenten waardoor het pad loopt. Ze hopen op termijn mee overnachtingsmogelijkheden uit te bouwen voor pelgrims, bij B&B’s én particulieren. Op 21 juni 2024 wordt het pad officieel geopend. Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen van dit traject en de rest van het project? Schrijf je in op de nieuwsbrief of hou de website www.christinamirabilis.com in de gaten. De hele(nde) werking van Christina Mirabilis BORGLOON Wie is Christina Mirabilis? Kerstiene heet ze. Geboren in Brustem en al vroeg wees. Op jonge leeftijd wordt ze ziek en sterft. Maar dit abrupte einde is het begin van Christina’s wonderbaarlijke verhaal. Tijdens haar begrafenis staat ze op van de lijkbaar en stijgt op naar het gewelf van de kerk, zo gaat het verhaal. Pas op het bevel van de priester komt ze weer naar beneden. Vandaag mogen we deze gebeurtenis interpreteren als een schijndood, een coma, een bijna-dood-ervaring. In de 12de eeuw is dit een wonder. Vanaf dan kent iedereen haar als Christina. Deze gebeurtenis – hoe ze ook echt verlopen mag zijn – verandert het leven van Christina ingrijpend. Zij voelt zich niet meer thuis in dit leven, niet in haar eigen lichaam, niet tussen de mensen. Christina gedraagt zich als een beest en wordt ook zo behandeld. Ze zoekt eenzaamheid op, zwerft rusteloos van dorp tot dorp en leeft in bomen. Mentaal en fysiek lijdt zij veel pijn. Wanneer ze zich op een dag onderdompelt in de doopvont van de kerk in Wellen, kalmeert Christina. Ze blijft leven als een bedelaar, zwerft blootvoets en armzalig gekleed rond. Maar ze bekommert zich ook zonder onderscheid om anderen, om stervenden, om overledenen, zelfs om kwaadaardige mensen. Zonder twijfel heeft haar intense contact met bijzondere mensen een positieve invloed gehad. Zij verblijft veel bij de zusters van het Catharinaklooster in Sint-Truiden. Van belang zijn ook de negen jaren (ca. 1210 – 1218) die zij doorbrengt in Borgloon in het gezelschap van kluizenares Jutta, die ingesloten tegen een kerkmuur bij de burcht van de graven van Loon leefde. Christina komt in hoog aanzien te staan bij de mensen. Ze overlijdt in 1224. Vanaf haar dood wordt haar stoffelijk overschot met de grootste eerbied bewaard en vereerd in het Catharinaklooster (Nonnemielen). Mensen ervaren in Christina’s nabijheid een helende kracht. Overgenomen uit het levensverhaal van Christina op www.christinamirabilis.com. ERFGOED HASPENGOUW MET DE STEUN VAN © VZW OKSO © VZW OKSO 2

Georges is al jaren beheerder en stoffeerder van de website grootheers.be. Als je op zoek bent naar iets over Heers en de twaalf kerkdorpen is de kans groot dat je op deze website terecht komt. Uit een gesprek met erfgoedmedewerker digitalisering An-Katrien bleek dat de website draaide op een programma dat sinds 2015 niet meer ondersteund werd. Al de informatie over Heers en zijn inwoners zou dus zomaar verloren kunnen gaan van de ene op de andere dag. Zonder waarschuwing… An-Katrien sprak Georges aan op de precaire situatie. Het was dringend tijd om actie te ondernemen. Maar hoe zet je een website met meer dan 600 pagina’s over naar een gebruiksvriendelijk alternatief zoals Wordpress? Erfgoed Haspengouw mag al enkele jaren beroep doen op de IT-kennis van vrijwilliger Bert. Zou hij kunnen zorgen voor een frisse start van de website en Georges een onoverkomelijk grote hoeveelheid handmatig werk besparen? Kort gezegd, ja! Dankzij de technische ondersteuning en begeleiding van Bert staat er nu een opgefriste website online. Georges zette zelf, na een online cursus Wordpress, ook de website van de heemkring over. Beide websites draaien nu heel stabiel en artikels plaatsen gaat een stuk sneller. Georges is meer dan tevreden. Georges: ‘Jullie hebben me een beetje overvallen met de suggestie om de website over te zetten maar ik ben heel blij dat we het gedaan hebben. In de oude website begonnen foutjes te zitten. Alles werkt nu veel stabieler en ik kan nu bijvoorbeeld heel gemakkelijk hele foto-albums op de website zetten. Dat kon vroeger niet.’ Nu, een dik jaar na de lancering, wordt de website uitgebreid met een databank van doodsprentjes en doodsbrieven uit Heers. Benny, een van de leden van de heemkring Groot-Heers en Werkgroep WO II heeft een grote interesse in familiekunde en verzamelde een hele collectie. Op hetzelfde moment dat de werkgroep naar een mogelijkheid tot ontsluiten van de collectie zocht, bood Jan zich aan bij Erfgoed Haspengouw als vrijwilliger met programmeerervaring. An-Katrien bracht Jan samen met Benny, Elie en Georges. Daarna ging het snel. Na enkele overlegmomenten was de architectuur van de databank gebouwd en konden de eerste gegevens worden ingevoerd. Het grootste werk gebeurde door Georges en Elie in de maanden daarna: doodsprentjes digitaliseren en koppelen aan de juiste persoon. Die inspanning heeft geloond. Er zijn nu al bijna 7 000 Heerse prentjes online te raadplegen. De groep is vast van plan dit nog verder uit te breiden en blijft ook op zoek naar nieuwe aanwinsten voor hun digitale collectie. Erfgoed Haspengouw onderzoekt ondertussen de mogelijkheid om de databank ook voor andere verenigingen toegankelijk te maken. Zo zou elke vereniging gebruik kunnen maken van de architectuur van de databank en bovendien zelf het eigen materiaal beheren. Het mag duidelijk zijn, in Heers wisten ze goed gebruik te maken van de ondersteuning van Erfgoed Haspengouw bij hun digitale werking. Die uitgebreide ondersteuning zou niet mogelijk zijn zonder de kennis van vrijwilligers als Jan en Bert. Zij maakten een groot verschil in Heers. Worstel je zelf met het digitale deel van je werking? An-Katrien gaat met plezier met je in gesprek en zoekt samen naar mogelijke oplossingen. Soms is de hulp van een vrijwilliger met extra technische kennis voldoende, andere oplossingen vragen ook om een financiële ondersteuning. In overleg met Erfgoed Haspengouw kan je hiervoor dan een subsidieaanvraag indienen. EHBD* in Heers HEERS Elk nieuw initiatief rond roerend of immaterieel cultureel erfgoed komt in aanmerking voor het aanvragen van een subsidie bij Erfgoed Haspengouw. Het bouwkundig en landschappelijk erfgoed hoort daar niet bij. Je kan nu ook subsidie aanvragen voor initiatieven rond versterking van de digitale maturiteit, waarmee je de digitale werking van je vereniging langdurig positief beïnvloedt. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn vernieuwing van hardware of software of het inzetten van digitale hulmiddelen voor de duurzame archief- of collectiewerking van je vereniging en om digitale ontsluiting te bevorderen. Erfgoed Haspengouw laat zich graag verrassen door jouw voorstel! Meer over het subsidiereglement van Erfgoed Haspengouw lees je in het kader onderaan p. 8. Georges Vanschoonwinkel en Elie Missotten werken aan de nieuwe databank OPROEP Kasteel van Heers en Herita zoeken ooggetuigen Ken jij nog interessante verhalen uit de tijd dat het Kasteel van Heers nog operationeel was? Weet jij meer over de adellijke familie, de mensen die op het kasteel of de boerderij werkten, personen die er – om welke reden dan ook – regelmatig over de vloer kwamen? Een groepje kasteelvrijwilligers zoekt eerstelijnsgetuigen van de periode dat er nog echt geleefd werd in het kasteel. We willen deze laatste getuigen graag interviewen. Dus ken jij nog verhalen of mensen die er gewoond of gewerkt hebben en nog leven, stuur dan een mailtje naar kasteelvanheers@herita.be. * Eerste Hulp bij Digitaliseren Erfgoed Haspengouw heeft een uitgebreide en gezellige vrijwilligersploeg. Wil je jouw IT-kennis ten dienste stellen van erfgoedverenigingen, helpen bij het inventariseren van religieus erfgoed of je passie voor cultureel erfgoed doorgeven aan kinderen en jongeren? Stuur een mailtje naar info@erfgoedhaspengouw.be en in onderling overleg zoeken we naar die taak waar jij je het beste bij voelt. APRIL 2024 I ERFGOEDHASPENGOUW.BE 3 @

4 ERFGOEDKRANT HASPENGOUW I APRIL 2024 Welke uitdagingen brengt 2024 voor de doorsnee erfgoedvereniging? Klassiek: leden en vrijwilligers vinden en houden, verjongen, bijbenen in een snel veranderende digitale wereld, de werking financieren… In sommige gemeenten geeft een nakende fusie extra uitdagingen en kansen. Zo ook in Bilzen en Hoeselt. Jouw erfgoedkrant bracht een aantal enthousiastelingen van de plaatselijke heem- en geschiedkundige kringen samen. En wat blijkt? Ze willen graag nauwer samenwerken als ze maar hun eigenheid kunnen bewaren. En ze beginnen alvast te schrijven aan een memorandum voor het toekomstige gemeentebestuur. Dwarsverbanden leggen Corné Bijnens: ‘We zijn vooral bezig met het neerschrijven en archiveren van genealogie en oorlogsverhalen over Mopertingen tijdens WO I en II. Dat bewaren we bij mij thuis omdat we geen eigen lokaal hebben. Alle leden werken nog, er is dus ook geen tijd voor een eigen website of facebook. We vragen dus niet liever dan materiële ondersteuning vanwege de gemeente en dan samenwerking met andere kringen. We vinden GOGRI* een inspirerend voorbeeld.’ Katrien Bruggeman: ‘’Lin in het groen’ is heel actief, maar Martenslinde is een klein Gewenst: nauw contact Heemkringen uit Bilzen en Hoeselt overleggen BILZEN en HOESELT V.l.n.r. Frans Maurissen (Heemkundekring Bilisium), Ivo Hensen (Heemkundekring Rosmeer), Corné Bijnens (Heemkundekring Mopertingen), Johan Deville (Heemkring Landrada), Maike Meijers (Historisch Studiecentrum Alden Biesen, HiSAB), Marc Gonnissen en Chantal Swerts (Hoeseltse Geschiedkundige Studiegroep, HGSG), Katrien Bruggeman (Lin in het groen) KOENRAAD NIJSSEN Op een woensdagnamiddag verzamelden de vertegenwoordigers van zeven heem- en geschiedkundige kringen in Bilzen en Hoeselt. Eerste opmerking: ‘Goed dat we mekaar eens ontmoeten!’, want niet iedereen blijkt mekaar al persoonlijk te kennen. Tweede opmerking: niet elke bekende vereniging uit beide gemeenten is aanwezig, maar de deur staat wijd open om de vergadering een volgende keer te vervoegen. Het gesprek start met een verkenningsronde. Er bestaan grote verschillen: kringen uit (naar eigen zeggen) ‘kleinere dorpen’ als Martenslinde en Mopertingen of een stad(je) als Bilzen; een koepelorganisatie als de Hoeseltse Geschiedkundige Studiegroep (HGSG); een deelgemeente met een erg rijk ver verleden als Rosmeer; een vereniging als HiSAB die inzoomt op de geschiedenis van de Duitse Orde in de regio, maar ook inzet op de lokale verankering; kringen als Bilisium en Landrada die, ondanks alles, nog steeds een eigen blad uitbrengen; heemkunde Mopertingen is een jonkie dat in 2018 gestart is, terwijl Bilisium straks zestig jaar op de teller heeft. dorp met een kleine heemkring. Voordeel: je kan dat verhaal extrapoleren naar andere dorpsgemeenschappen. Ik ben eveneens lid geworden van Bilisium om meer een helikopterview te krijgen. Ik wil graag meer samenwerking: door bij de buren te kijken, kan je dwarsverbanden leggen.’ Johan Deville: ‘Bij Heemkring Landrada zijn we momenteel druk bezig met het archiveren van al het materiaal dat doorheen de jaren verzameld is. Bovendien organiseren we op Erfgoeddag de expo ‘Thuiskomen’. We hebben veel voorwerpen in ons bezit, maar we moeten selecteren. We trachten de website up-to-date te houden en in ons blad ‘Tesi Samanunga’ proberen we de gulden middenweg te bewandelen tussen historisch correct en begrijpelijk voor het brede publiek. Volgens mij wordt er al goed samengewerkt tussen verschillende kringen.’ Troeven Chantal Swerts en Marc Gonnissen: ‘HGSG heeft een hele groei doorgemaakt sinds de start in 1972. We hebben geen blad meer, maar beheren heel wat archieven. We proberen telkens activiteiten te organiseren naar aanleiding van Erfgoeddag en Open Monumentendag en werken dit jaar mee aan de expo in De Kimpel. We zijn heel blij met de sterke ondersteuning van de gemeente en het nauwe contact met de verantwoordelijke schepen. We hopen dat dat behouden blijft na de fusie. De gemeenten weten dat de kringen veel archieven bewaren.’ Ivo Hensen valt in voor voorzitter Filip Konings en is een enthousiaste ambassa– deur van Heemkunde Rosmeer: ‘Ons klein dorp heeft wel serieuze troeven (in de grond), met onze prehistorische, GalloRomeinse en Merovingische sites. We hebben in ons vijfentwintigjarig bestaan veel documenten en objecten verzameld voor diverse dorpstentoonstellingen en hebben nu een mooi lokaal in de school. Nu nog is er de jaarlijkse archeologische wandeling en in september hebben we een activiteit rond de 300 jaar oude rode beuk in ons dorp gepland.’ Frans Maurissen: ‘Toen we in 1968 met Bilisium startten, hadden we nauwelijks mogelijkheden of subsidies, erfgoed bestond nog niet. Vandaag hebben we hier in ‘De Kaplenaaj’ die de gemeente ons ter beschikking stelt heel wat archief, maar de digitalisering is niet makkelijk. We houden vol met ons Bikske – tonen wat je doet, vinden we erg belangrijk – en dit jaar hebben we een project lopen rond de wapenborden van de Bilzerse rederijkerskamer.’ Memorandum Maike Meijers: ‘HiSAB teerde jarenlang op het schitterende werk van Jef Mertens en werd beschouwd als iets van een kransje professoren. Sinds enkele jaren hebben we lezingen, die we bewust proberen breder open te trekken. De uitstraling van Alden Biesen blijft werken. Wat we zeker niet willen, is de heemkringen beconcurreren.’ Iedereen juicht het initiatief toe van het HGSG om een overzicht van de lezingenprogramma’s van de heemkringen in de regio op te stellen en tweemaal per jaar uit te wisselen met alle geïnteresseerden. Zo wordt ook een overlap qua sprekers en qua data vermeden. Maike Meijers droomt van een trimestrieel blad voor Bilzen en Hoeselt na de fusie. Niet als vervanging van de bestaande bladen, want die moeten blijven bestaan. Het moet eerder daarboven staan en iets breder gaan. Misschien als een deel van het blad dat het stadsmagazine ‘Dertien’ en ‘Hoeselt Mag Gezien’ zal opvolgen? Het regent bedenkingen. Praktisch haalbaar? Schrijvers? Onderwerpen meer overkoepelend? Hoe jongere lezers aantrekken? Nieuwe initiatieven? Een gezamenlijk platform om archieven te digitaliseren of ontsluiten? De consensus luidt dat iedereen zichzelf moet kunnen blijven. Iedereen wil de rondetafelgesprekken voortzetten en samen een memorandum opstellen voor het nieuwe gemeentebestuur. Benieuwd welke vruchten deze samen- werking nog zal voortbrengen! * Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Riemst (GOGRI) is een adviesraad, beheert het Riemster Archief en Documentatiecentrum en organiseert samen met de gemeente een reeks erfgoedactiviteiten 4

Van de oprichting van de Historische Kring Membruggen in 1982 tot het voorzitterschap van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Riemst, vandaag kortweg GOGRI, Marcel is niet weg te denken uit de Riemsterse erfgoedwereld. Toch is het in het kader van een heel ander project dat we hem aan de tand voelen. Maak kennis met Marcel Daerden en het project RE-ACT GouwGoed. ‘De liefde voor erfgoed heb ik niet met de paplepel binnengekregen. Mijn opvoeding in Membruggen was heel traditioneel, die van een kind van ‘den buiten’. Er kwamen veel oude mensen over de vloer. En nieuwsgierig als ik was, heb ik al spelend tal van gesprekken tussen volwassenen ‘afge- luisterd’ en in mij opgenomen. De dingen uit het dagelijkse leven van toen - vijftig, zestig jaar terug - komen echter terug, ze fascineren mij.’ Dat is hoe Marcel Daerden het verhaal over zijn interesse voor erfgoed begint. De kleine Marcel had niettemin al een speciale affiniteit met sporen uit het verleden. Als elfjarige pleegde hij een eerste ‘wapenfeit’: op schooluitstap naar de Romeinse muur in Tongeren, maakte hij een stukje steen uit de muur los en stak het in zijn broekzak, waar het jarenlang bleef. Een stukje (broekzak)erfgoed dat ‘bleef plakken’, een tastbaar kleinood uit het verleden, dat hem verbond met de mensen die eeuwen geleden de stadsmuur bouwden. ‘Samen met kunst vormen vakmanschap en erfgoed een perfecte driehoek. Een stabiele constructie. Neem een punt weg en je mist een dimensie.’ Bij de restauratie van Alden Biesen raakte Marcel als werfleider nog meer geboeid door het vakmanschap van de mensen van vroeger. Een muur, baksteenverbanden, mortel, afdrukken in de stenen – ze spreken hem aan, meer nog, ze vertellen hem een verhaal. ‘Metselverband is een ‘levend weefsel’, zegt Marcel. ‘Daar zit zoveel in. Dat brengt mij in contact met de vaklui vanuit het verleden’. Het woord ‘vakmanschap’ valt, een rode draad voor Marcel. ‘Samen met kunst vormen vakmanschap en erfgoed een perfecte driehoek. Een stabiele constructie. Neem een punt weg en je mist een dimensie.’ In zijn beroepsleven groeide Marcels passie voor de kwaliteit van het werk van ‘makers’. Voor zijn acteursrol in Bokrijk komen erfgoed en vakmanschap ook weer samen. Marcel volgde bovendien al heel jong een opleiding glasschilderkunst aan de academie, en kon zich later ‘heruitvinden’ in de schilderkunst. Vakmanschap, erfgoed, kunst: ze zijn er alle drie. Niet toevallig verzeilde Marcel in de ploeg van de ‘creatieve erfgoedbemiddelaars’ (CEBs) van Erfgoed Haspengouw, een project van enkele jaren geleden. ‘In de zoektocht naar erfgoed dat ons raakte, kwam ik terug bij ‘broekzakerfgoed’ uit. Ik maakte er mijn workshop van en kwam er mee over de vloer in vele Haspengouwse scholen. Dat was een drukke en erg fijne tijd.’ Als CEB verzeilde Marcel bij het project GoudGoed, met de kringloopwinkels van Riemst, Bilzen en Tongeren. ‘Kinderen maakten er kennis met voor hen ongekende oude voorwerpen. Ze maakten er tekeningen van en gingen in gesprek met hun grootouders. Die verbinding tussen de generaties, dat was erg mooi’, aldus Marcel. Het project eindigde met een expo in de kringloopwinkel. ‘RE-ACT GouwGoed is een ontdekkingsreis waarvan we niet exact weten waar we gaan landen.’ Vandaag is Marcel opnieuw CEB, in het project RE-ACT GouwGoed, gestart in de zomer van 2023. Een nieuwe ‘erfgoedattitude’ vormt er de rode draad in. Samen met de medewerkers en de bezoekers van de kringloopwinkels (her)ontdekken Erfgoed Haspengouw en w wh at* erfgoedobjecten in de kringloopwinkels. De winkels van vzw Reset (Riemst, Bilzen, Tongeren) en De Springplank vzw (Hasselt) zijn de ontmoetingsruimtes. Mensen, voorwerpen, verzamelingen, verhalen en gebruiken komen er samen om ze te bevragen, te onderzoeken en verhalen uit te wisselen. In december, januari en maart vonden de eerste drie publieksontmoetingen plaats onder de noemer WAZDA?? ‘Ik heb me met plezier geëngageerd voor dit project’, vertelt Marcel. ‘De wereld van de kringloop (hergebruik, duurzaamheid, sociale economie) vind ik erg boeiend. Verder sta ik open voor nieuwe uitdagingen die me uit mijn comfortzone halen. Dit geeft nieuwe inzichten en mogelijkheden. RE-ACT GouwGoed is een ontdekkingsreis waarvan we niet exact weten waar we gaan landen. Zoals altijd word ik gedreven door nieuwsgierigheid.’ Het project is nog maar enkele maanden oud en zoekt zijn weg nog. Maar Marcel deelt ons toch al zijn bevindingen: ‘Zowel de gesprekken met de medewerkers als met de bezoekers van de kringloopwinkels Een driehoek die staat als een huis RIEMST Het project RE-ACT GouwGoed, bekeken vanuit de kringloopwinkels Veerle Neven, verantwoordelijke voor diverse samenwerkingen en coördinator hergebruik voor de acht kringloopwinkels en drie centrale magazijnen van vzw Reset, vertelt: In onze kringloopwinkels komen af en toe goederen binnen waarvan niemand precies weet waarvoor ze dienen of vanwaar ze komen. Dit project helpt onze medewerkers om stil te staan bij de achtergrond van spullen. Een onbekend item prikkelt hun nieuwsgierigheid en stimuleert om het verhaal erachter te achterhalen. RE-ACT GouwGoed daagt hen uit om deze dingen te dúrven bevragen. Op deze manier proberen we de medewerkers niet alleen competenties bij te brengen, maar ook kennis: de kennis van de geschiedenis, afkomst, betekenis van voorwerpen. Deze zoektocht geeft een verrijking op onze werkvloer. Verhalen worden gedeeld en dat zorgt voor verbinding tussen de verschillende generaties. De échte waarde van erfgoed komt hier aan bod. Dit gaat veel verder dan een ‘ongekend product.’ zorgen nu al voor verbinding met een breed scala van boeiende persoonlijkheden. Dit alleen al maakt het project de moeite waard. Ik kijk uit naar verrassende ontmoetingen met allerlei mensen die zich laten verleiden tot een antwoord op de vraag der vragen: Wat is het?’ De WAZDA??-ontmoetingen staan open voor iedereen. Heb je zin om aan te sluiten? Je kan je eigen mystery- voorwerp meebrengen, als je dat wil. Aan waardebepaling doen we uiteraard niet. Welkom in de kringloopwinkel op: dinsdag 9 april (Bilzen) en op dinsdagen 7 mei en 4 juni in Hasselt, telkens van 13.00 uur tot 16.00 uur. Meer info op onze website. Marcel Daerden APRIL 2024 I ERFGOEDHASPENGOUW.BE 5 5

6 ERFGOEDKRANT HASPENGOUW I APRIL 2024 ERFGOED HASPENGOUW MET DE STEUN VAN Sinds 2020 voeren enkele onderzoekers van vzw Abdij, Stad en Regio (ASR) en van de Geschied- en Oudheidkundige Kring Sint-Truiden (GOKST) een historisch en geologisch onderzoek naar de grafsteen van abt Wiric Van Staepel en de grafkapel van de heilige Trudo. De kiem hiervoor werd gelegd in 2003 op Open Monumentendag: rond het thema ‘Steen voor Steen gebouwd’ merkte Jozef Smeesters op dat er in Sint-Truiden enkele historisch belangrijke stenen aanwezig waren. Dr. Roland Dreesen contacteerde in 2020 GOKST rond de grafsteen van Wiric en zo ging de bal aan het rollen. Willem Driesen en Mark Dusar van GOKST vatten een lange literatuurstudie aan om het rijke verleden van de grafsteen van Wiric te ontdekken. Onder de titel ‘Stone Stories - Stenen spreken’ voeren ASR en GOKST dit onderzoek, ondersteund door binnen- en buitenlandse experts met kennis van de geschiedenis en de gebruikte materialen in de periode 8ste - 13de eeuw. Na drie jaar zit het onderzoek in de laatste rechte lijn naar een wetenschappelijke publicatie (mei 2024). Naar aanleiding van dit onderzoek programmeerden ASR en GOKST vier lezingen in het voorjaar van 2024. De laatste lezing op 25 mei brengt de uiteindelijke resultaten naar buiten. Wij konden Natalie Cleeren, voorzitter van ASR, strikken om te vertellen over dit prestigieuze project. Focus onderzoek Het opzet van het project ‘Stone Stories – Stenen spreken’ is om het totaalplaatje en verhaal achter de rijkelijke grafsteen van Wiric in kaart te brengen. Dit leidde tot een veelheid aan wetenschappelijk onderzoek met boeiende vraagstukken en tussenkomsten van experten op geologisch, archeologisch en kunsthistorisch vlak. Men bracht de voorbije vier jaar de herkomst van alle mozaïeksteentjes volledig in kaart en contacteerde toonaangevende experten zoals professor dr. Ruppienne, specialist in mozaïekvloeren, en kunsthistorica dr. den Hartog, specialist in romaanse sculpturen. Boringen in de Sint-Pieterskerk moesten De grafsteen van Wiric Van Staepel: project ‘Stone Stories - Stenen spreken’ SINT-TRUIDEN WIRIC VAN STAEPEL Wiric Van Staepel, geboren te SintTruiden, was afkomstig uit een vooraanstaande lokale familie van Sint-Truiden. Als proost en bibliothecaris van de abdij voerde hij de functie van abt uit tussen 1155 en 1180. Onder zijn leiding werden herstellingen doorgevoerd aan de abdijkerk na een brand in 1156 en richtte hij een grafkapel op rond de teruggevonden relieken van Trudo, Eucherius en Libertus in 1169. Gedurende zijn ambt reisde Wiric meer dan eens naar Italië. De paus ontving hem zeer welwillend, bevestigde de privileges van de abdij en gaf de toestemming tot het dragen van pontificalia. Op 11 december 1180 stierf Wiric. Hij werd begraven voor de kapel van de Heiligen Trudo en Eucherius. Hij leidde gedurende 25 jaar zijn kerkgemeenschap en werd omschreven als een wijs, eerlijk en vrijgevig man. Op de graftegel van Wiric lezen we: ‘Abt Wiric, die de deugden altijd liefhad, verliet deze wereld op de derde van de iden van december.’ De grafsteen met randtekst ABBAS WIRICUS kenmerkt zich door een ruitjesmozaïek in marmer, serpentijn, porfier en graniet. Vzw ASR en Stone Stories In 1991 zag de Stichting Abdij, Stad en Regio het levenslicht, met aandacht voor de invulling van en de zorg voor de erfpachtgebouwen en het samengaan van de diverse gebruikers van het gehele complex. De vzw waakt sindsdien over een verantwoorde invulling van de abdijsite en wil de aandacht vestigen op het belang van de Trudo-abdij in het ontstaan, de geschiedenis en de verdere ontwikkeling van de stad Sint-Truiden. Hiervoor zet ASR de rijke volle middeleeuwen (10-13de eeuw) van de Trudoabdij in Sint-Truiden in de kijker. Het was een bloeiperiode voor de Trudo-abdij met onder meer de bouw van één van de meest imposante kerken in de regio onder Adelardus II. Ook de uitbreiding van de bibliotheek maakte van de abdij een invloedrijk centrum van cultuur. In de 12de eeuw werd de kerk verfraaid met het unieke en rijkelijk versierde graf van abt Wiric. De stenen restanten van dit graf getuigen van een ongekende rijkdom, met exclusieve materialen die bedoeld waren om te imponeren. Met het project Stone Stories bogen recent diverse specialisten zich over deze cosmaten vloer. Op 22 oktober 2023 opende ASR in de crypte van de Trudo-abdij een tentoonstelling over de gloriedagen van weleer. Deze expo is nog steeds te bezoeken via Toerisme Sint-Truiden. Sint-Pieterskerk, Sint-Truiden (© FOTO: KERKNET) achterhalen of de steen uit één geheel bestond of enkel uit een boordsteen. Met slijpplaatjes van de zuilfragmenten en kapitelen bepaalde men de soort en herkomst. Meer informatie vond men in allerhande archieven. Alles werd in het werk gesteld om de lange geschiedenis tot in detail te onderzoeken. Toch blijven enkele cruciale vragen onbeantwoord: hóe de steen in die tijd in de Sint-Pieterskerk terechtkwam, wat er met de steen is gebeurd ten tijde van de Franse Revolutie, waar de grafsteen lag in de abdijkerk en hoe de grafkapel van de Heilige Trudo eruitzag… Resultaten We kijken met veel aandacht uit naar de langverwachte publicatie die alle onderzoeken naar buiten zal brengen. Enkele weetjes mogen we al verklappen. Er is sprake van maar liefst 27 verschillende soorten steentjes, waarvan vele afkomstig zijn uit gebieden rond de Middellandse Zee (Egypte, Marokko, Tunesië, Griekenland, Turkije). Er is een vermoeden dat deze Romeinse luxematerialen gerecupereerd werden en dat ze van een zeldzame waarde zijn. Er zijn aanvullend ook Belgische steentjes bij. Uit de boringen leidde men af dat de steen uit één geheel bestond en steeds volledig was, basis én boordsteen. Toekomst Vandaag is de Sint-Pieterskerk, waar de grafsteen van Wiric gelegen is, een gesloten kerk met een beperkte toegankelijkheid. Het zeer rijke verleden van de grafsteen van Wiric kan in de toekomst voor een grote aantrekkingskracht zorgen. Dankzij de tentoonstelling ‘Stone Stories - Stenen spreken’ is het alvast mogelijk om je een beeld te vormen van het belang van de grafsteen van Wiric in de crypte van de Trudo-abdij. Voor meer info, neem zeker een kijkje op www.geschiedkundigekringsinttruiden.be en www.abdijstadenregio.be 6

PROGRAMMA ERFGOEDDAG HASPENGOUW UITNEEMBAAR PROGRAMMA OM BIJ TE HAND TE HEBBEN OP ERFGOEDDAG 7

BILZEN Expo historische kaarten Originele exemplaren van de Atlas der Buurtwegen van rond 1840 belichten het verhaal van de 18 deelgemeenten van de toekomstige fusiestad Bilzen-Hoeselt. Bij de oprichting van België werden wegen naar het dorp, de kerk, weides… wettelijk geïnventariseerd in deze atlas, die nog steeds kracht van wet heeft. Voor elke deelgemeente selecteert de expo een opvallend item met een verhaal: een hoeve, een kerk, dreven, poelen en zelfs een windmolen. Sommige daarvan zijn nu nog zichtbaar. Openingsuren: 9.00 – 12.00 uur, rondleiding om 11.00 uur De expo loopt van vrijdag 15 maart tot dinsdag 30 april, tijdens de openingsuren van de bib. Er zijn ook rondleidingen op woensdag 17 april om 20.00 uur en op zondag 28 april om 10.30 uur Locatie: Bibliotheek De Kimpel, Eikenlaan 23, 3740 Bilzen Organisatie: Bibliotheken Bilzen en Hoeselt i.s.m. HGSG, Bilisium en Werkgroep Historische kaarten www.bilzen.bibliotheek.be, 089 39 74 40 BORGLOON Nergens beter dan thuis Wist je dat klooster Nieuwland vroeger een huishoudschool had? Op Erfgoeddag openen we de deuren met een nostalgische expo met foto’s van toen. Leerecosysteem Klooz ontvangt en leidt je rond in het gebouw. De Spelotheek verzorgt spelletjes en volksspelen voor klein en groot. Ontdek bovendien (een deel van) de bijzondere erfgoedcollectie van een Loonse privéverzamelaar. Of doe mee met de ‘huisvlijtige’ weef- en handwerkworkshop van Bloesemsteek. Koffie en vlaai ontbreken naar Loonse traditie zeker niet! Openingsuren: 10.00 – 17.00 uur Weefworkshop, spelen en terras: 13.00 – 16.00 uur Locatie: Klooster Nieuwland, Nieuwland 12, 3840 Borgloon Organisatie: Klooz, Bloesemsteek, privéverzamelaar, Spelotheek en Stad Borgloon Zondag 21 april 2024 ERFGOEDDAG IN HASPENGOUW Wat maakt een huis tot een (echte) thuis? Erfgoeddag zoekt uit wat het gewone zo bijzonder maakt, vroeger en nu. Een dag vol gevoelens, wetenswaardigheden, zintuiglijke ervaringen, ontdekkingen en vragen over uw nabije buurt, verbondenheid, migratie, reizen en nog veel, veel meer! ALLE ACTIVITEITEN OP ERFGOEDDAG ZIJN GRATIS. Ontdek en volg de activiteiten op Erfgoeddag in Haspengouw op onze website, Facebook en Instagram. info@erfgoedhaspengouw.be www.erfgoedhaspengouw.be Volg ons op de sociale media! LET OP! Sommige activiteiten vinden plaats op een andere dag of lopen langer door. Aangeduid in kleur. Reserveren is niet nodig, tenzij anders vermeld. Activiteiten voor kinderen worden aangeduid met dit symbool: De activiteiten zijn rolstoeltoegankelijk, tenzij anders vermeld: locatie deels rolstoeltoegankelijk locatie niet rolstoeltoegankelijk Teksten: Lokale organisatoren Eindredactie: Erfgoed Haspengouw Ontwerp: Smets & Ruppol Foto’s: Erfgoed Haspengouw, Alden Biesen, HK Landrada, VBS Nieuwland, vzw OKSO,Trouw, Lecce Prima, Tom Palmaers, Levi Lenaers, HK Nieuwerkerken, Visit Limburg, Eos-Belgaimage, Ingel Vaikla, DE MINDERE, Wikimedia Commons, KantelinK, Patrick3Lopez, HKGST, Pentagoon,Teseum, Gallo-Romeins Museum. ERFGOEDDAG HASPENGOUW I 21 APRIL 2024 ALKEN ‘Kom benne en zeit oech daol’. Thuiskomen in Alken Hoe leefden de mensen meer dan 50 jaar geleden in Alken en Haspengouw? Hoe zag hun ‘thuis’ eruit? Welke voorwerpen gebruikten zij dagelijks? De collectie van heemkundig museum Zoe was Alleke confronteert jongeren met een onbekende wereld en ouderen met een herkenbare wereld. Vergelijk ons huidig leefpatroon met dat van vroeger aan de hand van dagelijkse gebruiksvoorwerpen, in een nostalgische zoektocht voor het hele gezin, overgoten met een sausje Alkens dialect. Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur Locatie: Museum Zoe was Alleke, Alkerstraat 93b, 3570 Alken Enkel de benedenverdieping is rolstoeltoegankelijk. Organisatie: Erfgoedraad Alken en Museum Zoe was Alleke Achter de schermen van de Landcommanderij Alden Biesen zet haar deuren open: bezoek het (hedendaagse) gastenverblijf en de verschillende ruimtes in het kasteel en ontdek waarvoor elke ruimte gebruikt werd in het huis van de Landcommandeur. Volg op vier tijdstippen het meeslepende verhaal van twee storytellers rond het thema ‘Thuis’. De verhalen zijn bestemd voor volwassenen, maar kinderen zijn uiteraard ook welkom op deze boeiende en afwisselende Erfgoeddag in Alden Biesen! Openingsuren: De vertelsessies (30 min.) starten om 10.00 uur, 11.30 uur, 13.00 uur, 14.30 uur. Locatie: Landcommanderij Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen Organisatie: Landcommanderij Alden Biesen www.alden-biesen.be/beleef Inschrijven verplicht voor de verhalen: https://entrytickets.be/alden-biesen/erfgoeddag V.U. Stijn Vanoirbeek, voorzitter Contactadres: Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden Maatschappelijke zetel: Kazernestraat 13, 3800 Sint-Truiden Een veilige thuis, of nergens veilig? Beleef hoe men vroeger in onze contreien woonde, in een gereconstrueerde landelijke huiskamer uit de jaren 1930 – ’50. Ontdek huishoudelijke bodemvondsten, verdwenen huizen op oude postkaarten en foto’s, verhalen en artefacten uit WO II in Munsterbilzen (o.a. restanten van gecrashte vliegtuigen), dit alles ‘in real life’ en in een PowerPointpresentatie. Fris tot slot je kennis op van de thuistaal van de Munsterbilzenaren, het ‘Minsters’. Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur De tentoonstelling is ook te bezoeken op zondag 28 april 2024, 14.00 – 18.00 uur Locatie: Heemkring Landrada, Schureveld 17, 3740 Bilzen Organisatie: Heemkring Landrada Munsterbilzen Thuiskomen bij jezelf Christina Mirabilis, één van de mulieres religiosae, zwierf haar hele leven rond in de streek maar was 9 jaar ‘thuis’ in Borgloon, nabij de kluizenares Jutta. Haar leven, onrust, haar (mede-)lijden en haar kracht fascineren en sterken ook de mens vandaag. Het Christina Mirabilis-project omvat een meerdaags pelgrimspad, een bijbehorende brochure en de kunstkluis, een artistieke evocatie van het getormenteerde leven van Christina en een rustpunt op de route. Kunst en muziek, stilte, rust... en de inspiratie van het erfgoedverhaal van Christina Mirabilis laten je hier thuiskomen bij jezelf. Een lezing, gegidste wandeling en bezoek aan de kluis geven je inzicht in haar verhaal en haar betekenis vandaag en bieden een ‘inkijk’ in het project. Openingsuren: 13.00 – 17.00 uur Lezing met gegidste wandeling: 13.30 uur en 15.30 uur (duur 1 uur, wandeling: max. 20 pers.) Locatie: Kluis, Sint-Odulphuskerk, Padonck, 3840 Borgloon De kluis is niet rolstoeltoegankelijk, lezing en wandeling wel. Organisatie: Groep Christina Mirabilis Inschrijven verplicht: hello@christinamirabilis.com

ERFGOEDDAG HASPENGOUW I 21 APRIL 2024 GINGELOM Een stamboom, hoe begin ik eraan? Wil je graag weten hoe je aan een stamboom van je familie begint? Kom kennismaken met familiekunde! In deze introductie krijg je de basisprincipes van stamboomonderzoek en handvatten om je familieleden in kaart te brengen. Leo Boermans van Familiekunde Limburg neemt ons twee uur lang mee op sleeptouw in deze boeiende materie. Openingsuren: zaterdag 20 april 2024, 10.00 – 12.00 uur Locatie: Bibliotheek Gingelom, Surlet de Chokierstraat 4, 3890 Gingelom Organisatie: Bibliotheek Gingelom ‘Bib mondial’ De bibliotheek is een plek om thuis te komen, voor iedereen. Enkele bibliotheekleden met een niet-Belgische origine laten ons kennismaken met hun land van herkomst aan de hand van boeken, voorwerpen, een hapje of een drankje. Iedereen is welkom! Openingsuren: dinsdag 23 april 2024, 17.30 – 20.00 uur Locatie: Bibliotheek Gingelom, Surlet de Chokierstraat 4, 3890 Gingelom Organisatie: Bibliotheek Gingelom Inschrijven verplicht: bibliotheek@gingelom.be tel. 011 83 27 01 NIEUWERKERKEN Thuis in de kerk van Wijer Jaren geleden gaf Heemkunde Nieuwerkerken brochures uit over de kerken van Binderveld en van Nieuwerkerken. Nu heeft onze dorpsgenoot Ludo Raskin een geïllustreerde brochure over de kerk van Wijer samengesteld. Op Erfgoeddag krijg je de primeur van die brochure. De presentatie vindt plaats tussen 14.00 en 16.00 uur. Heemkunde Nieuwerkerken verzorgt dan ook rondleidingen rond en in de kerk. Op Erfgoeddag kost de brochure 5 euro. Daarna wordt dat 10 euro. Openingsuren: 14.00 – 16.00 uur Locatie: Sint-Pietersbandenkerk, Grotestraat 211, 3850 Nieuwerkerken (Wijer) Organisatie: Heemkunde Nieuwerkerken RIEMST Thuis in Riemst – Verborgen moois in Millen Wandeling langs de mooie vierkantshoeves en kapelletjes die Millen rijk is. Ontdek de geschiedenis van de hoeves en zijn voormalige bewoners. Welke beroepen werden er uitgevoerd, werd er dialect gesproken, wat waren de rituelen en gebruiken, hoe zag de agrarische samenleving eruit, hadden de hoeves een volksnaam... kortom, in welke zin was de hoeve een echte thuis? En wat is de geschiedenis van de gevel- en dorpskapelletjes die je tegenkomt tijdens deze wandeling? Geniet van de activiteiten onderweg: een muzikaal intermezzo door zangkoor de Koninklijke Val-se-Meer-Els, een workshop ‘Limburgse vlaai bakken’ en een muzikaal intermezzo door Ester Penninger. Openingsuren: 13.00 – 18.00 uur, begeleide wandeling: 14.00 en 16.00 u Je kan de wandeling (3,5 km) ook op eigen tempo doen, de stopplaatsen worden aangegeven met vlaggen. Locatie: Dorp Millen, start aan de Waterburcht van Millen, Kattestraat 22, 3770 Riemst Organisatie: Dienst Cultuur Riemst, GOGRI en GHKMillen Inschrijven voor de begeleide wandeling en bakworkshop: cultuur@riemst.be - 012 44 03 70 HEERS Thuis in het Kasteel van Heers Het Kasteel van Heers gooit graag de deuren open n.a.v. Erfgoeddag! Je ontdekt dan hoe het immense slot van Heers een thuis vormde voor heel wat adellijke geslachten zoals de Heren van Heers en de families de Rivière, de Stockem en Desmaisières. Maar wat als je thuis wordt verwoest door oorlog? Of als je zo kwistig begint te leven dat je je eens zo luxueuze woonst niet meer kan betalen? Hoe gaan families om met de erfenis van zo’n gigantisch domein? Ontdek de vele kasteelverhalen op Erfgoeddag 2024. Openingsuren: 10.00 – 17.00 uur Locatie: Kasteel van Heers, Nieuwe Steenweg 71, 3870 Heers Organisatie: Herita Inschrijven verplicht: www.kasteelvanheers.be SINT-TRUIDEN Christina de Wonderbare, thuis in Sint-Truiden 800 jaar geleden overleed Christina de Wonderbare in Sint-Truiden. Zij zorgt tot op de dag van vandaag voor inspiratie. Zij komt nu terug thuis, in een tentoonstelling in de Mariakapel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Een nieuwe brochure beschrijft een wandeling in het stadscentrum langs de locaties waar beelden, schilderijen, glasramen,... van Christina en Lutgardis van Tongeren te bewonderen zijn. Op Erfgoeddag kan je deze wandeling met een gids doen. Openingsuren: 12.00 – 18.00 uur Vertrek gegidste wandeling aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk om 14.00 uur Locatie: O.-L.-Vrouwekerk, Mariakapel, links in de kerk, Plankstraat 16, 3800 Sint-Truiden Organisatie: vzw Sint-Truidense Schatten Op weg naar de H.Trudo. In het spoor van de middeleeuwse pelgrims, tot aan hun thuiskomst De Trudo-abdij floreerde in de hoge middeleeuwen! Pelgrims kwamen van heinde en ver en vooral in enorme getalen naar het graf van de Heilige Trudo. Door al hun giften werd de abdij steeds rijker, met heel wat prachtige bouwwerken als resultaat. Op dinsdag 23 april deelt Professor Dr. Hans Geybels (KULeuven, Faculteit Theologie en Religiewetenschappen) met ons wat deze pelgrims inspireerde om naar Sint-Truiden te reizen. Openingsuren: dinsdag 23 april 2024, 19.30 – 22.00 uur Locatie: Academiezaal, Plankstraat 18, 3800 Sint-Truiden Organisatie: ASR en GOKST ▶ Thuiskomen in het BASS Het cultuurhuis BASS is de nieuwe thuishaven voor de Bibliotheek, de Academie, de Spelotheek en de harmonie Salvia. Kom eens kijken! Bezoek de tentoonstelling over ‘thuis’ taalkundig gezien: dialect voor ‘bij mij thuis’, ‘bij jou thuis’ en de vele spreuken over huis en thuis, ken je ze nog? Combineer met een zoektocht doorheen het cultuurhuis BASS. Geniet met een natje en een droogje van de voorstelling van het boek ‘Thuiskomen in het BASS’ en van muziekoptredens door meerdere muziekverenigingen. Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur De tentoonstelling is ook te bezoeken op zaterdag 20 april 2024, 14.00 – 18.00 uur Locatie: De Bammerd, Paardskerkhofstraat 20, 3870 Heers, ingang parking via Salvialaan Organisatie: KH Salvia

ERFGOEDDAG HASPENGOUW I 21 APRIL 2024 TONGEREN Restauratie in het thuisatelier van de academie Restauratoren zijn thuis in onze academie! Wat doet een restaurator zoal, welke soort werken kan je er laten restaureren en hoe gaat dat allemaal in zijn werk? Is je interesse gewekt en wil je meer weten? Kom dan zeker eens langs in het restauratieatelier van Pentagoon Academie Beeld! Breng gerust je kunstwerken van thuis mee, laat ze onderzoeken en leer zo meer over jouw collectie. Restauratoren van schilderijen, papier en alle andere dragers staan je graag te woord om je vragen te beantwoorden. Openingsuren: 14.00 – 18.00 uur Locatie: ’t Convent, Sint-Jansstraat 11, 3700Tongeren Organisatie: Pentagoon Academie Beeld OPENHUIS in het Teseum Erfgoeddag maakt van het Teseum een echte ‘thuis’. Verken een kamer vol schatten, loop tussen de overblijfselen van onze voorouders en ontdek alle hoeken van het belfort, het huis van de klokken. De basiliek voelt voor velen als thuiskomen, een plek waar je herinneringen maakt met vrienden en familie. Onze stadsgids neemt je mee door de kloostergang van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. Ontdek er de meer dan 65 grafmonumenten en leer over de grafcultuur en -symboliek uit de late middeleeuwen. Openingsuren: 10.00 – 17.00 uur Rondleidingen: 13.30 – 15.00 uur en 15.30 – 17.00 uur. Locatie: Teseum, Museumkwartier 2, 3700Tongeren Organisatie: Teseum Reserveer je gratis bezoek aan de toren, schatkamer en archeologische site via www.teseum.be. Voor de rondleidingen is inschrijven verplicht: info@teseum.be. Huis Theelen Kom binnen en ervaar het ‘thuisgevoel’ bij Huis Theelen, gevestigd in een voormalig kanunnikenhuis. Een deel van het oorspronkelijke huis bleef tot op de dag van vandaag bewaard. Geniet van prachtige Tongerse familiefoto’s tijdens een doorlopende expo. Ontdek heerlijke familierecepten en kom een receptenboekje afhalen. Laat je meeslepen door bijzondere verhalen of kom je eigen verhaal delen. Openingsuren: 10.00 – 17.00 uur Locatie: Huis Theelen, Maastrichterstraat 10, 3700Tongeren Organisatie: Stadsarchief Tongeren Thuis in het verre verleden Een gids neemt je mee op huizenjacht doorheen de permanente tentoonstelling ‘Van neanderthaler tot Gallo-Romein’. Samen met deze expert ga je op zoek naar het antwoord op tal van vragen. Waar sloegen jagers-verzamelaars hun tenten op? Waarom leefden de eerste landbouwers onder één dak met hun vee? Hoe zag een luxueuze Romeinse villa eruit? Je slaat ook de brug tussen heden en verleden: wat maakt van jouw huis vandaag een echte thuis? En vond men dat thuisgevoel in het verleden ook al zo belangrijk? Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur Rondleidingen vanaf 13.00 uur, om het half uur start er één, laatste om 16.30 uur. Locatie: Gallo-Romeins Museum, Kielenstraat 15, 3700Tongeren Organisatie: Gallo-Romeins Museum Voor de rondleidingen is inschrijven verplicht: www.galloromeinsmuseum.be/erfgoeddag. Wil je zeker zijn van je plek, reserveer dan een gratis ticket voor de permanente tentoonstelling via www.galloromeinsmuseum.be. Ontdekkingstocht en workshop ’(T)HUISjes knutselen’ Eerst breng je samen met je kinderen een blitzbezoek aan de permanente tentoonstelling ‘Van neanderthaler tot Gallo-Romein’. Aan de hand van drie stops ontdek je hoe oermensen, de eerste landbouwers en rijke Romeinen woonden. In de doorlopende workshop (duur: 30 min., doelgroep: 7 tot 12 jaar) knutselen kinderen hun favoriete (t)huis uit het verre verleden helemaal zelf in elkaar. Uiteraard mag hun huisje achteraf mee naar huis. Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur Locatie: Gallo-Romeins Museum, Kielenstraat 15, 3700Tongeren Organisatie: Gallo-Romeins Museum Inschrijven is niet nodig. Wil je zeker zijn van je plek, reserveer dan een gratis ticket voor de permanente tentoonstelling via www.galloromeinsmuseum.be. Verhuizen! Religieuzen worden overgeplaatst, vaak zonder dat zij daar zeggenschap in hebben. Wat betekent zo’n verhuis voor hun materiële en immateriële erfgoed? De prachtige documentaire ‘Roosenberg’ van Ingel Vaikla, over de franciscanessen in Waasmunster, is een indringend portret van een gemeenschap die haar thuis moet verlaten. Zuster Trees komt hierover getuigen en gaat in gesprek met zuster Elisabeth van de clarissen van Sint-Truiden. Ook zij hebben recent een verhuis achter de rug. Openingsuren: 15.45 – 17.00 uur Locatie: Museum DE MINDERE, Capucienessenstraat 1, 3800 Sint-Truiden Organisatie: Museum DE MINDERE Inschrijven verplicht: www.demindere.be/contact tel. 011 67 29 71 Als thuis geen huis is Hoe ga je om met religieuze beleving als je thuis geen huis is maar een schip? Of een woonwagen? Of een bank in het park? Aan de hand van getuigenissen, collectiestukken en beeldmateriaal onderzoekt DE MINDERE voor Erfgoeddag 2024 roerend en immaterieel erfgoed van mensen voor wie ‘thuis’ geen ‘huis’ is. We starten met de projectie van het fragment uit ‘Taxi Joris’ waarin Joris Hessels met aalmoezenier van de foorkramers pater Kristiaan de kermis in Paal bezoekt. Er zijn korte reportages over het kerkschip in Antwerpen, met schippersaalmoezenier pater Renders, en over straatpastoraal in Den Bosch met broeder Fer en pastoraal werkster Lianne. Te gast is broeder Luc Vansina van Kapucijnen Vlaanderen Internationale Solidariteit uit Antwerpen. Openingsuren: 14.00 – 15.15 uur Locatie: Museum DE MINDERE, Capucienessenstraat 1, 3800 Sint-Truiden Organisatie: Museum DE MINDERE Inschrijven verplicht: www.demindere.be/contact tel. 011 67 29 71 Welkom in Ons Heem De Heemkundige Kring Groot-SintTruiden presenteert een tentoonstelling rond diverse thema’s die een thuisgevoel oproepen. Foto’s uit vervlogen dagen, huishoudelijke objecten van onze grootouders, speelgoed en gezelschapsspelletjes, kerst- en nieuwjaarswensen, een verzameling kookboeken van de Boerinnenbond met kook- en eetgerei, heiligenbeelden in de huiskamer... de invalshoeken zijn legio. Een PowerPointpresentatie over documenten en voorwerpen uit onze collectie verlevendigt de expo. Openingsuren: 13.00 – 18.00 uur Locatie: Ons Heem Sint-Pieter, Naamsesteenweg 161, 3800 Sint-Truiden Organisatie: HKGST Thuis in kant en creativiteit Als immaterieel erfgoed is kantklossen al eeuwenlang ‘thuis’ in Sint-Truiden. Voor deze tentoonstelling worden abstracte vormen in papier-maché verbonden met kant en textiel tot kant-achtige structuren en transparante creaties. Dit spel van kleur, vorm en licht is een feest voor het oog. Welkom op deze tentoonstelling van KantelinK, waar kant en creativiteit thuis zijn. Openingsuren: 10.00 – 18.00 uur De tentoonstelling is ook te bezoeken op zaterdag 20 april 2024, 14.00 – 18.00 uur, zaterdag 27 april 2024, 14.00 – 18.00 uur en zondag 28 april 2024, 14.00 – 18.00 uur Locatie: De Zoutkist, Tiensevest 23 - 25, 3800 Sint-Truiden Organisatie: KantelinK Kant- en Textielkunst Sint-Truiden Getuigenissen over een nieuwe thuis In het teken van Erfgoeddag rond het thema ‘Thuis’ interviewden we mensen uit de eerste golf migranten in de fruitsector in en om Sint-Truiden. We verzamelden hun ervaringen en herinneringen, de mooie en de moeilijke. In filmfragmenten, audio-opnames en foto’s ontdekken de bezoekers hoe deze eerste migranten zich hier een nieuwe thuis gemaakt hebben. Openingsuren: 14.00 – 18.15 uur Locatie: Abtsvleugel Abdij Sint-Truiden, Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden Organisatie: Archief Stad Sint-Truiden

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=