APRIL 2024 I ERFGOEDHASPENGOUW.BE 7 Eind 2023 reikte het bestuur van de Alkense bibliotheek de ‘Prijs Willy Van Heers’ uit aan Jos Boiten. Jos is inmiddels 49 jaar lid van de Geschied- en Oudheidkundige Kring, waarvan hij medestichter is en waar hij momenteel de rol van secretaris vervult. Zijn jarenlange inzet uitte zich o.m. in het boek ‘Archiefbeelden Alken’ (2001). Recent verscheen het werk ‘Doodsprentjes uit het archief van Alken nader bekeken’ waaraan Jos meewerkte (daaraan wijdden we een artikel in onze Erfgoedkrant april 2023 n.v.d.r.). Daarnaast zet Jos zich in voor het behoud van het Alkens dialect, is hij medesamensteller en eindverantwoordelijke van het dialectwoordenboek ‘Zoe joent da bè o.s gezeid’ en organiseert hij, in samenwerking met de Erfgoedraad, de Alkense dialectavond. Als voorzitter van de Gemeentelijke Erfgoedraad Alken werkt hij nauw samen met Erfgoed Haspengouw, o.m. tijdens de Erfgoedweken voor de scholen. Gesprek met deze veeldoener. Het was niet zijn studie, ook niet zijn jarenlange interesse. Het was Theo Cosemans, schepen in Alken, die hem wist warm te maken voor erfgoed en geschiedenis. Dat is nu 49 jaar geleden, en Jos Boiten gaat minstens voor een erfgoedcarrière van vijftig jaar. ‘Ik had niet direct iets met geschiedenis, ik wist er ook maar weinig van, maar ik hielp, als gemeentebediende, altijd. Ik wilde betrokken zijn, erbij zijn, ik kan niet stilzitten. Dus toen een gedreven iemand als Theo vanuit de gemeente het voortouw nam, heb ik mijn schouders er mee onder gezet.’ Dr. Bussels, Rijksarchivaris van Hasselt, beloofde destijds de geschiedenis van Alken te schrijven, maar het werk bleef steken en raakte niet gepubliceerd. Als compensatie gaf hij maandelijks een historische lezing over Alken. ‘Die lezingen heb ik op band opgenomen en werden letter voor letter uitgetypt. Zelfs de aanwezigheidslijsten heb ik nog’, lacht Jos. ‘De verslagen ervan vormden mee de basis voor het boek ‘Alken, tussen mammoet en computer’, dat de gemeente in 1992 uitgaf. Een succesverhaal, volledig uitverkocht.’ Naar aanleiding van Dr. Bussels’ lezingen is op 15 februari 1975 de Geschied- en Oudheidkundige Kring opgericht, met zo’n vijftiental leden. Naast de Kring was Theo Cosemans trouwens ook de grondlegger van het heemkundig museum Zoe was Alleke. Met een aanzienlijke collectie rond houtbewerking, tabaksversnijderij, huisraad, enzovoort is dit een rijke collectie, die Erfgoed Haspengouw mee wil ondersteunen. ‘In 1997 rolde ik, ook weer via Theo Cosemans, in het dialect’, vertelt Jos. ‘Ik werd opgevoed onder de kerktoren, in het Alkers. Ik sprak het met mijn kinderen – maar geen van hen spreekt nog dialect. Met het dialectwoordenboek, waaraan we in groep hebben gewerkt, werden meer dan 1 000 termen, benamingen, spreuken in het Alkers vastgelegd. 20 jaar lang heb ik stukjes in het Alkers geschreven voor het gemeenteblad. Meer dan 10 jaar was ik voorzitter van de provinciale dialectvereniging Veldeke Bels(j) Limburg. Vijf druk bijgewoonde dialectavonden werden al georganiseerd. Maar we zitten op een kantelpunt: het is moeilijk opvolgers te vinden’. ‘Soms ga je solo, omdat er te weinig medestanders zijn. Zo gaf ik ‘Archiefbeelden Alken’ met meer dan 200 oude foto’s uit. Maar liever werk ik samen. En ik denk dat daar de toekomst, de enige toekomst, ligt voor onze Kring, het museum en de Werkgroep Dialect: breng ze samen als één werking, onder de Erfgoedraad. Geef als overheid de impuls en de middelen. Bal de inspanningen samen, profileer je als sterke samenwerking. En spreek ook jonge(re) mensen aan. Anders zijn we ten dode opgeschreven.’ ‘Ik heb misschien wel veel gedaan, als ik erop terugkijk. Ik werkte voor de gemeente, Ruimtelijke Ordening, Milieu, de verhuring van het Taeymanscentrum – de Paral - maar veel zaken deed ik toch vooral in mijn vrije tijd: de 28 jaarlijkse tweedehandsboekenbeurzen, de Kring, de atletiekclub ACA... Ik ben altijd een sociaal iemand geweest. Maar ik voel mij een doener. Met alleen maar op een vergadering aanwezig zijn, gebeurt er niets. Als ik terugkijk naar hoeveel vergaderingen, hoeveel avonden dat ik, met een gezin met vijf kinderen, niet thuis was, dan denk ik: ben ik gek? Maar ik moét het doen. Ik kan niet anders. Al is dat nu wel minder, één of twee vergaderingen per week is meer dan genoeg’. Het is niet voor niets dat Jos deze prijs ontvangt. Bedankt voor het gesprek, Jos! ‘Je bent gek dat je het doet, maar ja, ik moét het doen’ ALKEN Heemkundig en ambachtelijk museum ‘Zoe was Alleke’ werd ondergebracht in een voormalige kippenkwekerij aan de Alkerstraat. Het ruime pand beslaat twee verdiepingen en staat afgeladen vol met erfgoed uit het verleden van een typisch landelijk Haspengouws dorp: landbouwgetuig en -gereedschappen, huishoudelijke voorwerpen uit keuken, woon- en slaapkamer, gereedschappen van de houtbewerker, klompenmaker, schoenlapper, tabaksversnijder, voorwerpen uit de religieuze sfeer, uit de lagere school enzovoort. Erfgoed Haspengouw en Centrum Agrarische Geschiedenis slaan in de komende maanden de handen in elkaar om de Alkense collectie te inventariseren, te waarderen en, samen met het bestuur, een toekomst te geven. Als uitsmijter nog deze, in het Alkers dialect, wie kan hem vertalen*? Doewe zoet een giepgaod op een aa goidsmardjèn. Hi-je zei teige zenne klitsekliever: ‘Haolt miech da wit gewiever, of iech hauw oech bè de schuep in urre na.k’. * De vertaling vind je elders in deze krant. Jos Boiten 11
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=