6 ERFGOEDKRANT HASPENGOUW I APRIL 2024 ERFGOED HASPENGOUW MET DE STEUN VAN Sinds 2020 voeren enkele onderzoekers van vzw Abdij, Stad en Regio (ASR) en van de Geschied- en Oudheidkundige Kring Sint-Truiden (GOKST) een historisch en geologisch onderzoek naar de grafsteen van abt Wiric Van Staepel en de grafkapel van de heilige Trudo. De kiem hiervoor werd gelegd in 2003 op Open Monumentendag: rond het thema ‘Steen voor Steen gebouwd’ merkte Jozef Smeesters op dat er in Sint-Truiden enkele historisch belangrijke stenen aanwezig waren. Dr. Roland Dreesen contacteerde in 2020 GOKST rond de grafsteen van Wiric en zo ging de bal aan het rollen. Willem Driesen en Mark Dusar van GOKST vatten een lange literatuurstudie aan om het rijke verleden van de grafsteen van Wiric te ontdekken. Onder de titel ‘Stone Stories - Stenen spreken’ voeren ASR en GOKST dit onderzoek, ondersteund door binnen- en buitenlandse experts met kennis van de geschiedenis en de gebruikte materialen in de periode 8ste - 13de eeuw. Na drie jaar zit het onderzoek in de laatste rechte lijn naar een wetenschappelijke publicatie (mei 2024). Naar aanleiding van dit onderzoek programmeerden ASR en GOKST vier lezingen in het voorjaar van 2024. De laatste lezing op 25 mei brengt de uiteindelijke resultaten naar buiten. Wij konden Natalie Cleeren, voorzitter van ASR, strikken om te vertellen over dit prestigieuze project. Focus onderzoek Het opzet van het project ‘Stone Stories – Stenen spreken’ is om het totaalplaatje en verhaal achter de rijkelijke grafsteen van Wiric in kaart te brengen. Dit leidde tot een veelheid aan wetenschappelijk onderzoek met boeiende vraagstukken en tussenkomsten van experten op geologisch, archeologisch en kunsthistorisch vlak. Men bracht de voorbije vier jaar de herkomst van alle mozaïeksteentjes volledig in kaart en contacteerde toonaangevende experten zoals professor dr. Ruppienne, specialist in mozaïekvloeren, en kunsthistorica dr. den Hartog, specialist in romaanse sculpturen. Boringen in de Sint-Pieterskerk moesten De grafsteen van Wiric Van Staepel: project ‘Stone Stories - Stenen spreken’ SINT-TRUIDEN WIRIC VAN STAEPEL Wiric Van Staepel, geboren te SintTruiden, was afkomstig uit een vooraanstaande lokale familie van Sint-Truiden. Als proost en bibliothecaris van de abdij voerde hij de functie van abt uit tussen 1155 en 1180. Onder zijn leiding werden herstellingen doorgevoerd aan de abdijkerk na een brand in 1156 en richtte hij een grafkapel op rond de teruggevonden relieken van Trudo, Eucherius en Libertus in 1169. Gedurende zijn ambt reisde Wiric meer dan eens naar Italië. De paus ontving hem zeer welwillend, bevestigde de privileges van de abdij en gaf de toestemming tot het dragen van pontificalia. Op 11 december 1180 stierf Wiric. Hij werd begraven voor de kapel van de Heiligen Trudo en Eucherius. Hij leidde gedurende 25 jaar zijn kerkgemeenschap en werd omschreven als een wijs, eerlijk en vrijgevig man. Op de graftegel van Wiric lezen we: ‘Abt Wiric, die de deugden altijd liefhad, verliet deze wereld op de derde van de iden van december.’ De grafsteen met randtekst ABBAS WIRICUS kenmerkt zich door een ruitjesmozaïek in marmer, serpentijn, porfier en graniet. Vzw ASR en Stone Stories In 1991 zag de Stichting Abdij, Stad en Regio het levenslicht, met aandacht voor de invulling van en de zorg voor de erfpachtgebouwen en het samengaan van de diverse gebruikers van het gehele complex. De vzw waakt sindsdien over een verantwoorde invulling van de abdijsite en wil de aandacht vestigen op het belang van de Trudo-abdij in het ontstaan, de geschiedenis en de verdere ontwikkeling van de stad Sint-Truiden. Hiervoor zet ASR de rijke volle middeleeuwen (10-13de eeuw) van de Trudoabdij in Sint-Truiden in de kijker. Het was een bloeiperiode voor de Trudo-abdij met onder meer de bouw van één van de meest imposante kerken in de regio onder Adelardus II. Ook de uitbreiding van de bibliotheek maakte van de abdij een invloedrijk centrum van cultuur. In de 12de eeuw werd de kerk verfraaid met het unieke en rijkelijk versierde graf van abt Wiric. De stenen restanten van dit graf getuigen van een ongekende rijkdom, met exclusieve materialen die bedoeld waren om te imponeren. Met het project Stone Stories bogen recent diverse specialisten zich over deze cosmaten vloer. Op 22 oktober 2023 opende ASR in de crypte van de Trudo-abdij een tentoonstelling over de gloriedagen van weleer. Deze expo is nog steeds te bezoeken via Toerisme Sint-Truiden. Sint-Pieterskerk, Sint-Truiden (© FOTO: KERKNET) achterhalen of de steen uit één geheel bestond of enkel uit een boordsteen. Met slijpplaatjes van de zuilfragmenten en kapitelen bepaalde men de soort en herkomst. Meer informatie vond men in allerhande archieven. Alles werd in het werk gesteld om de lange geschiedenis tot in detail te onderzoeken. Toch blijven enkele cruciale vragen onbeantwoord: hóe de steen in die tijd in de Sint-Pieterskerk terechtkwam, wat er met de steen is gebeurd ten tijde van de Franse Revolutie, waar de grafsteen lag in de abdijkerk en hoe de grafkapel van de Heilige Trudo eruitzag… Resultaten We kijken met veel aandacht uit naar de langverwachte publicatie die alle onderzoeken naar buiten zal brengen. Enkele weetjes mogen we al verklappen. Er is sprake van maar liefst 27 verschillende soorten steentjes, waarvan vele afkomstig zijn uit gebieden rond de Middellandse Zee (Egypte, Marokko, Tunesië, Griekenland, Turkije). Er is een vermoeden dat deze Romeinse luxematerialen gerecupereerd werden en dat ze van een zeldzame waarde zijn. Er zijn aanvullend ook Belgische steentjes bij. Uit de boringen leidde men af dat de steen uit één geheel bestond en steeds volledig was, basis én boordsteen. Toekomst Vandaag is de Sint-Pieterskerk, waar de grafsteen van Wiric gelegen is, een gesloten kerk met een beperkte toegankelijkheid. Het zeer rijke verleden van de grafsteen van Wiric kan in de toekomst voor een grote aantrekkingskracht zorgen. Dankzij de tentoonstelling ‘Stone Stories - Stenen spreken’ is het alvast mogelijk om je een beeld te vormen van het belang van de grafsteen van Wiric in de crypte van de Trudo-abdij. Voor meer info, neem zeker een kijkje op www.geschiedkundigekringsinttruiden.be en www.abdijstadenregio.be 6
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=