10 ERFGOEDKRANT HASPENGOUW I APRIL 2025 Het is moeilijk voor te stellen maar eind 19e eeuw zaten er zo’n honderd leerlingen in de klas van de dorpsschool van Wijer. Er was één leraar die boven het klaslokaal woonde. De meisjes en de jongens zaten samen in dezelfde klas, van hun vijfde tot hun twaalfde jaar. Van hun ‘klein communie’ tot hun vormsel, want de school was in de eerste plaats een voorbereiding op deze kerkelijke gebeurtenissen. De meeste boerengezinnen in Wijer zagen verder niet veel nut in het naar school sturen van hun kinderen. Ze zouden later toch moeten helpen op de boerderij en liefst nu ook al. Dit alles vertelt auteur Ludo Raskin van de Heemkundige Kring van Nieuwerkerken. Raskin schreef een uitvoerige studie van de gemeenteschool van Wijer. Op Erfgoeddag Met honderd leerlingen in één klas NIEUWERKERKEN MIEKE PAULISSEN klaslokaal met daarboven het woonhuis van de leraar. Aan de andere kant was het bureau van de gemeentesecretaris en vond de gemeenteraad plaats. De eerste en aanvankelijk enige onder- wijzer was Marcel Maes. Begin 20e eeuw volgde meester Lavigne hem op. Hij woonde in het schoolhuis met zijn gezin. Onderwijzer Lavigne had vier kinderen die allemaal studeerden om leraar te worden. Onder hen ook Irma. Zij werd de eerste onderwijzeres van Wijer. Op dat moment was de klas al opgesplitst in twee klassen en Irma werd de tweede leerkracht, naast de hoofdonderwijzer. In 1925 kwam er inspectie en die stelde vast dat er te veel kinderen in een klas zaten. De gemeente Wijer wilde echter niet bijbouwen. Uiteindelijk bemoeide de minister zich ermee zodat Wijer ook een meisjesschool kreeg, in de buurt van de schans. Aan de zusters van Vorselaar werd gevraagd om onderwijzeressen te sturen. Dit alles, met nog veel meer sappige details, kan je lezen in de nieuwe brochure die op zondag 27 april uitkomt met subsidies van Erfgoed Haspengouw. Erfgoeddag is een belangrijke dag voor Heemkunde Nieuwerkerken. Vorig jaar gaf de vereniging die dag een brochure uit over Wijer en zijn kerken, ook van de hand van Ludo Raskin. Voorzitter Eddy Cox vertelt dat ook Open Monumentendag een hoogtepunt in de jaarwerking is. Een paar jaar geleden werd toen naar aanleiding van de herdenking van Wereldoorlog I een tentoonstelling opgebouwd in De Brug. Wat een leuke dorpsnamen vind je in Haspengouw! Maak van de vetgedrukte woorden in elke zin een plaatsnaam en noteer deze in het rooster. Als je de antwoorden goed hebt, lees je in de middenkolom van boven naar onder een nieuw anagram van een Haspengouws dorp. Stuur de naam van dit dorp naar info@erfgoedhaspengouw.be met vermelding ‘Anagram’ en maak kans op één van de 5 tickets voor het Teseum in Tongeren of één van de 5 tickets voor het Belevingscentrum Graaf in Borgloon. Veel plezier en… succes! PUZZEL: ANAGRAMMEN 1. Hij vergat zijn sjaal IN DE SNELTRAM in… 2. Laat de verf best wat INDROGEN in … 3. Die mooie jongen werd verkozen tot MISTER … 4. De kribbe waar ze hem INLEGDEN staat in… 5. Het café waar men maar een HALVE SCHONK ligt in… 6. Vreemd zicht, die bomen die OMLIGGEN in… 7. Ik koop mijn GROENTEN op de markt in… 8. Men KOESTERT zijn erfgoed in … 9. Wat een oorverdovend LIVE ALARM in … 10. Gevaarlijke kerel, die MARSDEALER uit … 11. De zon VERBLINDDE me op de weg naar … 12. Ze schenken bier in HOGERE PINTEN in het café in … 13. Ik zie je OMSTREEKS de middag in … 14. Ik BRENG LIEN wel naar huis, in … 2025 wordt de brochure voorgesteld in het schoolhuis in het centrum van Wijer. Volgens Raskin is het uitzonderlijk dat het oude gebouw uit 1870 er nog altijd staat. Het werd gebouwd in opdracht van het provinciebestuur maar omdat de mensen in Wijer het wat op zijn beloop lieten, bemoeide de sociaal bewogen pastoor Creten zich met de oprichting. Hij spande zich persoonlijk in om de bouw te laten uitvoeren. Voor het bouwplan kon hij een beroep doen op de provinciale architect Jaminé, die al eerder een passe-partoutplan voor een schoolhuis ontwierp dat ook in andere Limburgse gemeentes werd uitgevoerd. Voor het schoolhuis van Wijer werd dat plan aangepast aan de plaatselijke noden. Omdat Wijer geen gemeentehuis had, kreeg het nieuwe gebouw een dubbele functie. Aan de ene kant was er het ERFGOED HASPENGOUW MET DE STEUN VAN PRINTVERSIE
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=